Tất tần tật những thông tin thú vị về đá penalty, mời bạn đọc cùng theo dõi qua bài viết chi tiết tại Bongdaanh.net dưới đây!
Pendalty là gì?
Penalty hay còn gọi là đá 11m hoặc quả đá phạt đền là một trong những hình thức đưa bóng vào cuộc trở lại trong trận đấu bóng đá, trong đó cầu thủ thực hiện phạt đền chỉ chạm bóng một lần duy nhất (sút hoặc chuyền) và chỉ đối mặt với mỗi thủ môn đối phương đứng trong khung thành. Quả phạt penalty được tạo ra từ tình huống cầu thủ bên đội phòng ngự phạm lỗi trong vòng cấm địa. Cú sút penalty được thực hiện ở điểm đá penalty, cách chính diện khung thành 11m (12 yard).
Bất kể điểm phạm lỗi ở đâu, miễn xảy ra trong vòng cấm địa trái bóng đều được đặt ở chấm phạt đền. Khi đá phạt đền, chỉ có cầu thủ đá phạt và thủ môn được đứng trong vòng cấm địa. Tất cả các cầu thủ khác phải đứng ngoài vòng cấm địa và cách điểm đá phạt đền ít nhất 9m15 (10 yard), được đánh dấu bằng vòng cung chữ D. Khi thực hiện quả phạt đền, thủ môn được phép di chuyển nhưng thời điểm đối phương sút bóng, phải có ít nhất một chân chạm vạch biên ngang.
Chỉ có những cú chạm bóng bằng chân và chỉ được chạm bóng một lần mới được coi là hợp lệ. Nếu sau khi thực hiện cú chạm (sút), quả bóng va vào cột, người sút không được phép tiếp tục đá bồi cho đến khi một cầu thủ khác chạm vào bóng. Tuy nhiên, nếu thủ môn cản phá cú sút và bóng quay lại, người sút được phép đá bồi. Tóm lại, sau khi đá penalty, người sút phải chờ đến khi bóng chạm một cầu thủ khác mới được khép chạm bóng. Các cầu thủ khác chỉ được phép vào khu vực 11m sau khi quả bóng đã được đá và bắt đầu chuyển động.
Nếu người thực hiện cú sút giả vờ dừng lại trước khi chạm bóng để lừa thủ môn và sau đó mới thực hiện cú sút, anh ta sẽ bị nhận thẻ vàng. Hơn nữa, nếu sau hành động này quả bóng vào lưới, pha đá penalty phải thực hiện lại; nhưng nếu quả bóng không vào, thì không có quyền sút penalty lại nữa.
Người được cho là phát minh ra penalty là thủ môn William McCrum vào năm 1890 tại Milford, Bắc Ireland. Penalty được sử dụng lần đầu tiên trong mùa giải 1891-1892 và lần đầu tiên (và đem đến bàn thắng) là do Papo Man Heath của đội Wolverhampton Wanderers thực hiện trong trận đấu với đội Accrington tại sân Molineux vào ngày 14 tháng 9 năm 1891.
Penalty có được chuyền bóng?
Một đề tài gây nhiều tranh cãi trong penalty là cầu thủ thực hiện có được chuyền bóng hay không? Thực tế không hề có quy định bắt cầu thủ lĩnh tránh nhiệm đá penalty phải sút trái bóng về phía khung thành. Anh ta có thể chuyền bóng, miễn không chạm bóng hai lần liên tiếp và cầu thủ lao vào dứt điểm đảm bảo vẫn đứng ngoài vòng 16m50 đồng thời cách chấm đá 11m trên 9m15 ở thời điểm đồng đội chạm bóng.
Tất nhiên, chiến thuật này phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố bất ngờ, vì trước tiên phải khiến cho thủ môn đối phương tin rằng người sút sẽ thực sự sút vào khung thành, thế nên thủ môn sẽ đổ người để đoán hướng sút thay vì lao ra cản phá. Tiếp đến, người lao vào sút phải nhanh hơn bất cứ đồng đội nào của đối phương.
Tình huống chuyền bóng trên chấm penalty được ghi nhận là do Jimmy McIlroy và Danny Blanchflower của Bắc Ireland thực hiện trong trận đấu gặp Bồ Đào Nha vào ngày 1 tháng 5 năm 1957. Một trường hợp khác diễn ra trong trận đấu loại World Cup giữa Bỉ và Iceland vào ngày 5 tháng 6 năm 1957, khi Rik Coppens và André Piters. Một lần thử nữa xuất hiện trong trận đấu của Plymouth Argyle năm 1964, với Mike Trebilcock và John Newman.
Năm 1982, Johan Cruyff chuyền bóng cho đồng đội ở Ajax, Jesper Olsen, rồi Olsen lại chuyền bóng ngược lại cho Cruyff đá bóng vào lưới. Thierry Henry và Robert Pires tái hiện trong màu áo Arsenal nhưng thất bại trong trận đấu với Man City tại Premier League 2004/05. Lionel Messi thì kiến tạo để Luis Suarez hoàn tất cú hattrick vào lưới Celta Vigo trong trận đấu ngày 14 tháng 2 năm 2016.
Loạt sút luân lưu là gì?
Khi trận đấu kết thúc với tỷ số hòa, hai đội sẽ tiến hành đá luân lưu từ chấm 11m để phân định thắng thua. Tên chính thức là loạt sút từ chấm phạt đền hay còn gọi là luân lưu 11m.
Từ số cầu thủ đã thi đấu trong trận đấu, mỗi đội sẽ chọn ra năm người để thực hiện sút luân lưu từ điểm penalty. Các đội sẽ thực hiện tổng cộng năm cú sút penalty, luân phiên thực hiện, và đội nào ghi nhiều bàn thắng hơn trong loạt sút luân lưu sẽ giành chiến thắng. Trong quá trình thực hiện cú sút penalty, cầu thủ chỉ được chạm bóng một lần duy nhất và do không có đồng đội hỗ trợ nên cách duy nhất là sút bóng về cầu môn chứ không thể chuyền bóng như đá penalty trong trận.
Nếu sau loạt sút luân lưu tỷ số vẫn hòa, các đội sẽ tiếp tục thực hiện loạt sút kiểu đấu súng. Trong loạt sút đấu súng, mỗi đội sẽ thực hiện từng cú sút penalty lần lượt. Đội nào ghi bàn trong lượt sút đó khi đối thủ không thành công sẽ là đội chiến thắng. Một cầu thủ chỉ được phép thực hiện hai cú sút penalty nếu tất cả các cầu thủ của đội, bao gồm thủ môn, đã thực hiện ít nhất một lần.
Cách phân định thắng thua bằng đá 11m luân lưu này được cho là bắt đầu từ đầu những năm 1950, và có bằng chứng về những trận đấu chính thức được quyết định bằng cách này vào thời điểm đó. Trận đấu lưu ý lâu đời nhất mà có thông tin được ghi nhận là trong vòng 1/16 của Cúp Nam Tư mùa giải 1952-1953. Trong trận đó, Nogometni Klub Kvarner ở Rijeka đã giành chiến thắng với tỷ số 4-3 trong loạt sút luân lưu.
Chiến thuật trong penalty
Bắt phạt đền là một trong những nhiệm vụ khó khăn nhất đối với các thủ môn. Do cự ly ngắn và cầu thủ đối phương thoải mái sút bóng mà không bị ngăn cản nên thủ môn không thể bắt bóng theo kiểu phản xạ. Phương án tối ưu là đoán trước hướng bóng rồi đổ người. Để hiệu quả hơn, thủ môn sẽ nghiên cứu kỹ thói quen, phong cách, ưu-nhược điểm của các chân sút phạt đền đối phương. Chẳng hạn như thủ thành Kim Thanh của tuyển nữ Việt Nam đã cản phá thành công cú sút 11m của huyền thoại Alex Morgan nhờ nghiên cứu trước đối thủ. Cô tiết lộ đã xem nhiều băng ghi hình cách Morgan đá phạt đền và nhận thấy cầu thủ này hay sút bóng sang hướng tay phải thủ môn.
Các thủ môn cũng có thể sử dụng chiến thuật làm phân tâm đối thủ, bởi vì cầu thủ đá penalty luôn chịu áp lực cực lớn vì kỳ vọng quá cao, từ đó dễ mắc sai lầm. Ví dụ, trong trận chung kết UEFA Champions League năm 2008 giữa Manchester United và Chelsea, thủ môn Edwin van der Sar của United chỉ vào phía trái khi Nicolas Anelka chuẩn bị sút trong loạt đá luân lưu. Điều này là vì tất cả các cú sút penalty trước đó của Chelsea đều đi về phía trái. Tuy nhiên, Anelka lại quyết định sút về phía phải của Van der Sar, và thủ môn này đã cản phá thành công.
Thủ môn Liverpool, Bruce Grobbelaar, đã sử dụng một phương pháp làm phiền cầu thủ đối thủ gọi là “chiêng” chân như mì Ý (spaghetti legs) để giúp đội của anh đánh bại Roma và giành chức vô địch European Cup năm 1984. Chiến thuật này đã được nhân bản trong trận chung kết UEFA Champions League năm 2005, mà Liverpool cũng giành chiến thắng, do thủ môn Liverpool Jerzy Dudek thực hiện, giúp đội của anh đánh bại Milan.
Một thủ môn cũng có thể cố gắng làm phiền người thực hiện penalty bằng cách nói chuyện với họ trước khi thực hiện cú sút. Thủ môn đội tuyển quốc gia Hà Lan, Tim Krul, đã sử dụng chiến thuật tâm lý này trong loạt sút luân lưu trong trận tứ kết của World Cup FIFA 2014 gặp Costa Rica. Khi cầu thủ Costa Rica đang chuẩn bị thực hiện cú sút, Krul nói với họ rằng anh “biết chắc họ sẽ đá penalty vào đâu” để “đánh vào tâm lý của họ”. Điều này đã giúp anh cản phá hai cú sút penalty và giúp Hà Lan giành chiến thắng trong loạt đá luân lưu với tỷ số 4-3.
Thủ môn Argentina, Emiliano Martinez, cũng nổi tiếng với việc sử dụng trò tâm lý trong loạt đá luân lưu, đặc biệt là khi anh nói chuyện với cầu thủ Colombia khi họ thực hiện cú sút penalty trong bán kết Copa America 2021, và khi anh ném bóng ra xa khi Aurélien Tchouaméni chuẩn bị thực hiện cú sút trong trận chung kết World Cup.
Tỷ lệ cản phá thành công penalty là bao nhiêu?
Một tình huống phạt đền dễ dẫn đến bàn thắng hơn là thất bại. Thống kê ở mùa 2005/06 chỉ ra 78 quả đá 11m thì có tới 57 bàn thắng được ghi, như vậy chỉ có gần 30% không thành công. Thông số này đã bị xem là quá cao, bởi theo nghiên cứu của các chuyên gia sau nhiều năm ở Bundesliga, tỷ lệ thành công của các quả đá penalty trong suốt 16 mùa giải lên tới 76%. Một khía cạnh khác, nếu bóng bay vào góc cao, tỷ lệ thành bàn là 99%.
Một số thủ môn đã trở nên nổi tiếng với khả năng cản phá thành công các cú sút penalty. Một trong số những thủ môn như vậy là Diego Alves, với tỷ lệ thành công cản phá lên tới 49%. Các thủ môn khác có tỷ lệ cản phá cao bao gồm Claudio Bravo, Kevin Trapp, Samir Handanović, Gianluigi Buffon, Tim Krul, Danijel Subašić và Manuel Neuer.